Yahya Kemal BEYATLI - KOCA MUSTÂPAŞA

Yahya Kemal BEYATLI - KOCA MUSTÂPAŞA Şiir Sözleri

Koca Mustâpaşa! Ücrâ ve fakîr Istanbul!

Tâ fetihten beri mü'min, mütevekkil, yoksul,

Hüznü bir zevk edinenler yaşıyorlar burada.

Kaldım onlarla bütün gün bu güzel rü'yâda.

Öyle sinmiş bu vatan semtine milliyyetimiz

Ki biziz hem görülen, hem duyulan, yalnız biz.

Mânevî çerçeve beş yüz senedir hep berrak;

Yaşıyanlar değil Allâh'a gidenlerden uzak.

Bir bahar yağmuru yağmış da açılmış havayı

Hisseden kimse hakîkat sanıyor hulyâyı.

Ahiret öyle yakın seyredilen manzarada,

O kadar komşu ki dünyâya duvar yok arada,

Geçer insan bir adım atsa birinden birine,

Kavuşur karşıda kaybettiği bir sevdiğine.

Serviliklerde sükûn, yolda sükûn, evde sükûn.

Bu taraf sanki bu halkıyle ezelden meskûn.

Bir afif âile sessizliği var evlerde;

Örtüyor fakrı asâletle çekilmiş perde.

Kaldırımsız, daracık, iğri sokak, doğru sokak..

Her geçildikçe basılmış ve düzelmiş toprak.

Kuru ekmekle, bayat peyniri lezzetle yiyen,

Çeşmeden her su içerken: "Şükür Allâh'a" diyen

Yaşıyor sâde maîşetlerin en sâfında;

Rûh esen kuytu mezarlıkların etrâfında.

Bu vatandaş biraz ahşapla, biraz kerpiçten

Yapabilmiş bu güzellikleri birkaç hiçten.

Türk'ün âsûde mizâcıyle Bizans'ın kederi

Karışıp mağrifet iklimi edinmiş bu yeri.

Şu fetih vak'ası, Yârab! Ne büyük mu'cizedir!

Her tecellîsini nakletmek uzundur birbir;

Bir tecellîsi fakat, rûhu saatlerce sarar:

Koca Mustâpaşa var, câmii var, semti de var.

Elli yıl geçtiği günlerde büyük mu'cizeden,

Hak'dan ilhâm ile bir gün o güzel semte giden,

Rum vezîr, eski manastırda ederken secde,

Kalbi çok dolduran îmân ile gelmiş vecde,

Onu, tek Tanrısının mâbedi etmiş de hayâl,

Vakfedip her neye mâlikse, bütün mâl ü menâl,

Bir fetih câmii yapmak dilemiş İslâm'a.

Sebep olmuş bu eser yâd edilir bir nâma.

Dört asırdır inerek câmie nûr üstüne nûr

Yerde bulmuş yaşıyanlar da, ölenler de huzûr.

Ona hâlâ gidilirken geçilir bir yoldan,

Göze çarpar ölüm âyetleri sağdan soldan,

Sarmaşıklar, yazılar, taşlar, ağaçlar karışık;

Hâfız Osman gibi hattatla gömülmüş bir ışık

Bu mezarlıkta siyah toprağı aydınlatıyor;

Belli, kabrinde, O, bir nûra sarılmış yatıyor.

Gece, şi'riyle sararken Koca Mustâpaşa'yı

Seyredenler görür Allâh'a yakın dünyâyı.

Yolda tek tük görünenler çekilir evlerine;

Gece sessizliği semtin yayılır her yerine.

Bir ziyâretçi derin zevk alarak manzaradan,

Unutur semtine yollanmayı artık buradan.

Gizli bir his bana, hâtif gibi, ihtâr ediyor;

Çok yavaş, yalnız içimden duyulan sesle, diyor:

"Gitme! Kal! Sen bu taraf halkına dost insansın;

Onların meşrebi, iklîmi ve ırkındansın.

Gece, her yerdeki efsunlu sükûnundan iyi,

Avutur gamlıyı, teskîn eder endîşeliyi;

Ne ledünnî gecedir! Tâ ağaran vakte kadar,

Bir mücevher gibi Sünbül Sinan'ın rûhu yanar.

Ne saâdet! Bu taraflarda, her ülfetten uzak,

Vatanın fâtihi cedlerle berâber yaşamak!..."

Geç vakit semtime döndüm Koca Mustâpaşa'dan

Kalbim ayrılmadı bir an o güzel rü'yâdan.

Bu muammâyı uzun boylu düşündüm de yine,

Dikkatim hâdisenin vardı derinliklerine;

Bu geniş ülkede, binlerce lâtîf illerde,

Nice yıl, cedlerimiz kökleşerek bir yerde,

Mânevî varlığının resmini çizmiş havaya.

-Ki bugün karşılaşan benzetiyor rü'yâya.-

Kopmuşuz bizler o öz varlık olan manzaradan.

Bahseder gerçi duyanlar bir onulmaz yaradan;

Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüzlük;

Budur âlemde hudutsuz ve hazîn öksüzlük.

Sızlatır bâzı saatler dayanılmaz bir acı,

Kökü toprakta kalıp kendi kesilmiş ağacı.

Rûh arar başka tesellî her esen rüzgârda.

Ne yazık! Doğmuyoruz şimdi o topraklarda!

Şiir Adı: Koca Mustâpaşa

Şair: Yahya Kemal Beyatlı

Temalar

1. Vatanseverlik ve Tarih: Şiir, İstanbul’un Koca Mustâpaşa semtini ve bu semtteki tarihsel dokuyu yücelten bir perspektifle yazılmıştır. Koca Mustâpaşa, fetih sonrası İstanbul’un fakir ve huzurlu bir semti olarak, geçmişin ve bugünün izlerini taşır.
2. Maneviyat ve Ruhaniyet: Şair, semtin manevi havasını, geçmişteki fetih olaylarını ve ahiret inancını işleyerek insanın ruhani yolculuğunu ve içsel huzurunu vurgular.
3. Sosyal Yaşam ve Sade Hayat: Şiir, halkın basit ama içsel huzura dayalı yaşamını, fakir ama mutlu bir yaşam sürmelerini anlatır. Yaşamın sade, samimi ve manevi yönleri ön plana çıkar.

Duygular

1. Hüzün: Şiir boyunca, geçmişin izleri ve kaybolan değerler üzerine derin bir hüzün hakimdir. Bu hüzün, özellikle zamanla kaybolan manevi değerlerin ve halkın yaşamının bir yansıması olarak ortaya çıkar.
2. Huzur: Koca Mustâpaşa'nın sakin ve huzurlu havası, özellikle halkın basit yaşam tarzı üzerinden bir huzur duygusu verir. Şair, bu semtteki sessizliği ve sakinliği yücelterek huzuru ima eder.
3. Gelecekten Kaygı: Şair, zamanla kaybolan değerler ve halkların değişen yaşam tarzı hakkında kaygı duyar. Özellikle, doğduğumuz topraklarda artık yaşamadığımızı belirterek bir kayıp hissi yaratır.

Anahtar Kelimeler

• Mustâpaşa: Şiirin merkezindeki semt, İstanbul'un geçmişini ve manevi derinliğini simgeler.
• Fetih: Şiirdeki tarihi arka planı oluşturur, geçmişin kahramanlıklarını ve İstanbul'un fethini simgeler.
• Rüya: Gerçeklikten uzaklaşma, zamanın kaybolan değerlerini hatırlama anlamında kullanılır.
• İman: Şiir boyunca, ahlaki ve manevi değerlerin gücünü simgeler ve semtin ruhani havasını anlatır.
• Manevi Varoluş: Şairin ahlaki derinliği ve içsel huzuru simgeler.

Dikkat Çeken Sözler

• "Koca Mustâpaşa! Ücrâ ve fakîr Istanbul!": Bu satırda şair, semtin fakirliğini ancak derin manevi değerlerle yüklü oluşunu vurgular.
• "Gece, şi'riyle sararken Koca Mustâpaşa'yı / Seyredenler görür Allâh'a yakın dünyâyı.": Şiir, semtin gecesinin bir tür manevi deneyim sunduğunu ve bu sakin atmosferin insanları Allâh’a yaklaştıran bir güce sahip olduğunu ima eder.
• "Ne yazık! Doğmuyoruz şimdi o topraklarda!": Şiirin sonunda, şairin günümüz insanlarının geçmişin manevi değerlerinden uzaklaşmış olduklarına dair duyduğu derin üzüntüyü dile getirir.

Genel Mesaj

Şiir, Koca Mustâpaşa semtini bir mikrokozmos olarak kullanarak, İstanbul’un geçmişindeki manevi değerlerin ve tarihsel mirasın kayboluşunu, zamanla yok olan basit ve huzurlu yaşam biçimlerini işler. Yahya Kemal Beyatlı, bu kaybı vurgulayarak, insanların köklerinden ne kadar uzaklaştıklarını, manevi dünyalarının giderek daraldığını ve geçmişin derin izlerinin kaybolduğunu dile getirir. Bu kayıp, şairin gözünde bir boşluk yaratmakta ve geçmişe duyulan özlemi ifade etmektedir.